महिनावारीको समयमा धार्मिक कार्य नगर्नुका वेदिक र वैज्ञानिक १० कारणहरू यस्तो छन्:
डा.नारायण घिमिरे
महिनावारीको समयमा धार्मिक कार्य नगर्नुका वेदिक र वैज्ञानिक १० कारणहरू यस्तो छन्:
1) महिनावारीको समयमा महिलाको शरीर कमजोर र संवेदनशील हुन्छ। नारी आफैंलाई ऊर्जा सन्तुलन र आरामको आवश्यकता पर्छ। धार्मिक क्रियाकलापमा अत्यधिक मिहिनेत र भौतिक श्रम गर्नुपर्ने भएकाले यो कामबाट टाढा रहेर उनको शारीरिक र मानसिक ऊर्जा बचाउनु जरुरी हुन्छ। यसलाई सस्तो स्टन्टका लागि प्रयोग गर्ने केही व्यक्तिहरूका लागि यो सहज होला, तर सामाजिक मान्यतामा यो विषयको गहिरो इनर इञ्जिनियरिङ्ग आवश्यक छ।
2) महिनावारी महिलाको मानसिक र भावनात्मक स्थितिमा प्रभाव पार्ने समय हो। यो समय आत्मचिन्तन र विश्रामको हो। पुरुषको तुलनामा महिलाहरू बढी ज्ञानी, चतुर, र संवेदनशील भएकाले समाजको सन्तुलनका लागि उनीहरूको मानसिक र भावनात्मक स्थिरता अनिवार्य हुन्छ। वैदिक परम्परामा महिनावारीलाई विश्रामको समयको रूपमा मानिएको छ ताकि नारीहरू शान्ति र सन्तुलनमा रहून्।
3) प्राचीन समयमा स्वच्छताको साधन सीमित थिए। आधुनिक समयमा साधन व्यापक छन्, तर बदलिँदो परिस्थितिले रोगको जोखिम बढाएको छ। महिनावारीको समयमा धार्मिक स्थलहरूमा सहभागिताबाट टाढा रहनु स्वच्छता र स्वास्थ्यको दृष्टिले लाभदायक मानिन्छ, जुन महामारीको अनुभवले समेत पुष्टि गरेको छ।
4) महिनावारीको समयमा महिलाले थकान र पीडा महसुस गर्छिन्। वेदिक मान्यता अनुसार महिलाले यस समयमा कामकाज र पूजामा सहभागी हुनुभन्दा शारीरिक विश्रामलाई प्राथमिकता दिनुपर्छ।
5) वैज्ञानिक दृष्टिकोणले महिनावारी प्राकृतिक जैविक प्रक्रिया हो, जसमा हर्मोनल परिवर्तनका कारण गर्भाशयको आन्तरिक तह छुट्छ। यस प्रक्रियाले महिलाको शरीर र मानसिक अवस्थामा असर गर्छ। वेदमा यसलाई जैविक “नकारात्मक ऊर्जा” भनिएको छ, जसले मानसिक स्वास्थ्यमा असर पुर्याउन सक्छ। यसकारण, यस अवस्थामा पूजा नगर्न सल्लाह दिइन्छ।
6) महिनावारीको समयमा महिलाको शरीरमा ऊर्जा सन्तुलनमा परिवर्तन आउँछ। विश्राम गरेर यसलाई व्यवस्थापन गर्दा आध्यात्मिक ऊर्जा जोगाउन मद्दत हुन्छ।
7) महिनावारीको समयमा महिलाको शरीरको रोग प्रतिरोधी क्षमता घट्न सक्छ। यस अवस्थामा अत्यधिक शारीरिक र मानसिक कार्य नगर्दा रोगको जोखिम कम गर्न मद्दत मिल्छ।
8) महिनावारीले महिलाको शारीरिक अवस्था केही कमजोर बनाउँछ, जसले धार्मिक कार्यलाई निरन्तरता दिन कठिन बनाउँछ। यसले धार्मिक कार्यमा ध्यान केन्द्रित गर्न असहज हुन सक्छ।
9) महिनावारीको समयमा धार्मिक कार्यमा सहभागी नहुनु सामाजिक स्वीकृतिको एक प्रकार हो। यसले परिवारलाई नारीको आराम र मानसिक शान्तिको आवश्यकता बुझ्न सघाउँछ।
10) महिनावारीको समयमा हर्मोनल सन्तुलनमा उतारचढाव हुन्छ। यस्तो अवस्थामा अतिरिक्त शारीरिक वा मानसिक दबाब नदिनु स्वास्थ्यप्रद हुन्छ।
उत्तम मानसिक अवस्थाले मात्र व्यक्तिले उत्तम आध्यात्मिक ऊर्जा प्राप्त गर्दछ। धार्मिक प्रक्रिया भनेको व्यक्तिले उत्तम आध्यात्मिक फाइदा लिने उपाय हो जसमा ध्यान र तप आदि संलग्न छ। नारीको महिनावारीको समय र धार्मिक संलग्नता बारे बुझ्न महिनावारीको समयमा न्युरोसाइन्सको दृष्टिकोणबाट महिलालाई आराम किन आवश्यक हुन्छ भन्ने बुझेर यसबारेको गहिरो तथ्य महसुस गर्न सकिन्छ। न्यूरोसाइन्स दृष्टिकोणमा महिनावारीको समयमा आराम आवश्यकताका कारणहरू:
1) महिनावारीको समयमा शरीरमा इस्ट्रोजन र प्रोजेस्ट्रोनजस्ता हर्मोनहरूमा उतारचढाव हुन्छ, जसले मूड र मानसिक शान्तिलाई प्रभावित गर्छ। यसले गर्दा महिलाहरूले थकान र चिडचिडापन अनुभव गर्न सक्छन्, जसले आरामको आवश्यकता बढाउँछ।
2) यस समयमा न्युरोट्रान्समिटरहरू, विशेष गरी सेरोटोनिन र डोपामिनको स्तर बदलिन्छ, जसले मूड र ऊर्जा स्तरलाई प्रभावित गर्छ। तनाव र न्युरोलजिकल थकान महसुस हुन्छ, जसको सजिलो उपाय आराम हो।
3) “प्रोस्टाग्लान्डिन” नामक रसायनले गर्भाशय संकुचन गराउँछ, जसले पीडा महसुस गराउँछ। न्युरोसाइन्स अनुसार, यो पीडा कम गर्न शरीरलाई आराम आवश्यक छ, जसले स्नायु प्रणालीको तनाव कम गर्न मद्दत गर्छ।
4) महिनावारीमा शरीरको ऊर्जा धेरै शारीरिक प्रक्रियामा खर्च हुन्छ, जसले मानसिक थकान निम्त्याउँछ। न्युरोसाइन्समा यस्तो अवस्थामा शारीरिक आराम नै एक मात्र उपाय मानिन्छ।
5) महिनावारीले स्नायु प्रणालीमा तनाव बढाउँछ। तनाव व्यवस्थापनका लागि आराम अत्यन्तै महत्त्वपूर्ण उपाय हो।
6) महिनावारीले निद्रामा असर पुर्याउँछ। राम्रो निद्रा र विश्रामले स्नायु प्रणालीको सन्तुलन कायम राख्न मद्दत गर्छ। निद्राको कमीले मूड र ऊर्जा स्तरमा गिरावट ल्याउँछ।
7) महिनावारीको समयमा शरीरले रक्तसञ्चारलाई गर्भाशयतर्फ केन्द्रित गर्छ, जसले दिमागमा हुने रक्तसञ्चारमा कमी ल्याउँछ। यसले थकान महसुस गराउँछ, जसलाई आरामले सुधार गर्न सकिन्छ।
8) महिनावारीको समयमा एन्डोर्फिनको कमीले थकान र उदासिनता महसुस गराउँछ। यस अवस्थालाई सन्तुलनमा ल्याउन आराम आवश्यक हुन्छ।
9) न्युरोलजिकल थकानले स्मृति र एकाग्रतामा कमी ल्याउँछ। आरामले स्मृति र ध्यानलाई सुधार गर्न महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्छ।
10) शरीरको ऊर्जा शारीरिक प्रक्रियामा खर्च हुँदा मस्तिष्कमा अक्सिजनको कमी हुन सक्छ। यस अवस्थाबाट पुनःस्थापनाका लागि आराम र सामाजिक कार्यबाट टाढा रहनु उपयुक्त उपाय हो।
यी तथ्यहरू न्युरोसाइन्स र वैदिक परम्परामा आधारित भएर वैज्ञानिक रूपमा प्रमाणित गरिएका छन्, जसले समाजलाई नारीको स्वास्थ्य, आराम, र सन्तुलनप्रति सचेत रहन मद्दत गर्छ।
https://www.facebook.com/VedBigyan?mibextid=kFxxJD
